Chú để Bác thuyết minh cho 

Khi còn hoạt động ở chiến khu Việt Bắc, Bác thường xem phim với anh chị em phục vụ trong cơ quan. Một lần, máy chiếu phim đã chạy đều đều, trên màn ảnh diễn ra những cảnh nối tiếp nhau, tiếng đối thoại của các nhân vật sôi nổi... nhưng người xem không ai hiểu gì cả, vì đó là phim nước ngoài, không có thuyết minh tiếng Việt. Như biết rõ nhu cầu của mọi người, Bác hỏi người phụ trách chiếu phim : 

- Sao chú không thuyết minh cho mọi người nghe ?

Anh phụ trách thưa với Bác là phim mới nhập về, không có bản thuyết minh đi kèm. Nhưng vì thực hiện lịch chiếu phim do cơ quan quy định nên cứ đem ra trình chiếu. Nở nụ cười đôn hậu, Bác nói: 

- Chú để Bác thuyết minh cho. 

Bác cầm micro, tóm tắt đoạn phim vừa chiếu và trực tiếp thuyết minh đến hết bộ phim. Mọi người vô cùng thán phục Bác.

Hòa bình lập lại, cơ quan của Bác chuyển về Hà Nội. Lịch chiếu phim trong cơ quan vẫn được duy trì. Thường vào tối thứ bảy, tại phòng lớn ngôi nhà Phủ Chủ tịch có chương trình chiếu phim. Tối ấy, nghe có phim hay, người tới xem khá đông. Nhưng cũng như lần trước, lần này Bác lại phải đích thân đứng lên thuyết minh bộ phim cho khán giả nghe. Buổi chiếu phim “Hoàng tử cóc” bắt đầu. Mọi người chăm chú theo dõi. Có lúc Bác giải thích thêm. Lời thuyết minh rõ ràng, ngắn gọn, giọng Bác ấm áp, truyền cảm...

Cảnh cung điện huy hoàng của nhà Vua, Hoàng tử bắn cung để chọn vợ. Mũi tên trúng một con cóc. Cóc nói tiếng người. Nàng Cóc yêu cầu hoàng tử đưa về cung. Hoàng tử buồn bã vì phải sống chung với một con cóc. Song có điều lạ là từ khi chung phòng với nàng Cóc, Hoàng tử luôn được ăn những bữa cơm ngon, nhà cửa luôn ngăn nắp, sạch sẽ. Chàng bí mật theo dõi, cuối cùng nàng Cóc hiện nguyên hình là một cô gái xinh đẹp, duyên dáng. Từ đó hai người sống cuộc đời hạnh phúc. 

Phim kết thúc. Như thường lệ, mọi người hướng về Bác, chờ đợi. Bác hỏi:  

- Các cô, các chú thấy phim có hay không ?

- Dạ, hay lắm ạ ! - Mọi người như đồng thanh trả lời. 

Bác hỏi lại: 

- Hay vì sao ?

Và không đợi câu trả lời, Bác giải thích luôn: 

- Hay vì nội dung tốt. Câu chuyện răn mọi người muốn có lứa đôi hạnh phúc thì đừng quá lệ thuộc vào hình thức bên ngoài; cần phải có cái đẹp bên trong, cái đẹp bản chất, cái đẹp thuộc về phẩm giá con người... 
Người xem hôm ấy hiểu thêm về nội dung phim, về Bác: Làm việc gì Bác cũng muốn đem lại điều bổ ích cho mọi người, phục vụ mọi người. 

Quà của mình có vậy !

Cuối tháng 2-1951, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến kiểm tra kho để tiền trong một hang đá thuộc núi Nà Khoang (Cao Bằng). Kho do một đơn vị tự vệ vũ trang cùng một số nhân viên Ngân hàng Nhà nước Việt Nam canh giữ. Nhìn thấy dãy kè đá gọn ghẽ, vững chắc, Bác khen:

- Các chú nhờ ai mà xếp kè đá gọn thế ?

Anh em báo cáo: 

- Thưa Bác, đó là nhờ công nhân mỏ Tĩnh Túc đấy ạ !

Bác đã biết ở Cao Bằng có một số người dân tộc, người Hoa nhẹ dạ đi theo Pháp đã giao nộp vũ khí cho chính quyền. Bác hỏi: 

- Số anh em người Hoa, người dân tộc có mặt ở đây không ?

Được biết là anh em có mặt, Bác đến thăm sức khỏe và hỏi: 

- Các chú đã trồng được rau xanh chưa ? Có học chữ không ? Có giúp dân bản học chữ không ?

Khi vào hang, hai chiến sỹ cảnh vệ mang một chậu và một ống bương nước suối để Bác rửa tay chân. Anh cảnh vệ định đổ cả ống bương nước vào chậu, nhưng Bác liền ngăn lại. Bác tự tay đổ lấy khoảng một phần ba nước trong ống bương. Sau khi rửa tay, Bác bê chậu nước đến một gốc cây nhỏ trước cửa hang, vừa rửa chân vừa tưới cây luôn.  
Nói chuyện với các chiến sỹ, Bác căn dặn: 

- Phải giữ gìn đoàn kết dân tộc với đồng bào Mán đỏ, đoàn kết Việt - Hoa. 

Nói rồi Bác lấy trong túi ra hai gói thuốc lá: 

- Quà của mình chỉ có vậy, các chú chia nhau cùng hút nhé.